Porównaj relacje pomiędzy konstytucyjnymi organami władzy wykonawczej i ustawodawczej w systemie parlamentarnym i prezydenckim.

                 Nie ulega wątpliwości, iż systemy rządów odgrywają fundamentalną rolę w państwach. Ich zadaniem jest określanie struktur organizacyjnych najwyższych organów władzy państwowej oraz zachodzących miedzy nimi relacji. Wyróżniamy 4  rodzaje systemów rządów: parlamentarny, prezydencki, mieszany oraz komitetowy. W mojej pracy skupię się przede wszystkim na relacjach pomiędzy konstytucyjnymi organami władzy wykonawczej i ustawodawczej w systemie parlamentarnym oraz prezydenckim. Przedstawię ogólne cechy obu systemów, nakreślę kompetencje poszczególnych organów władzy wykonawczej i ustawodawczej (na przykładzie Polski- system parlamentarno- gabinetowy oraz USA), a także dokonam ich komparacji.

            Istota systemu parlamentarnego zawiera się w kształcie relacji parlamentu i rządu. Funkcjonuje na bazie podwójnej egzekutywy, czyli rozgraniczeniu funkcji głowy państwa od zadań szefa rządu. Jest tym samym systemem przeciwstawnym do prezydenckiego typu państwa. Głowa państwa w systemie parlamentarnym jest niejako w cieniu- posiada jedynie funkcje reprezentacyjne, uczestniczy w formalnych procedurach, takich jak zarządzanie wyborów. Ponadto nie ponosi odpowiedzialności politycznej. Szef rządu lub odpowiedni minister bierze ją na siebie poprzez instytucję kontrasygnaty (podpis pod wydawanymi przez głowę państwa aktami prawnymi – w Polsce przysługuje wyłącznie premierowi). Prezydent także powołuje szefa rządu i na jego wniosek ministrów, posiada prawo weta (możliwość odrzucenia przez parlament – w Polsce większością kwalifikowaną 3/5) oraz prawo do inicjatywy ustawodawczej. Ważnym jest to, iż może również rozwiązać parlament. Pierwszym warunkiem jest nieprzedstawienie głowie państwa ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od przedłożenia jej Sejmowi (ma 14 dni na zarządzenie skrócenia kadencji Sejmu). Natomiast drugą przesłanką jest nieudzielenie parlamentowi wotum zaufania w trybie określonym w ustawie (prezydent RP skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory). Oprócz tego rząd może zwrócić się do głowy państwa z wnioskiem o rozwiązanie parlamentu i natychmiastowe zarządzenie przedterminowych wyborów.

W systemie parlamentarnym władza ustawodawcza należy, jak sama nazwa mówi, do parlamentu (przewaga i ingerencja w bieżącą politykę rządu). W Polsce oddziałuje bezpośrednio na egzekutywę poprzez instrumenty tj. wotum zaufania i wotum nieufności, a także interpelacje oraz zapytania poselskie. Te dwie ostatnie są zaliczane przez niektórych do funkcji kontrolnej Sejmu. Dotyczą one możliwości uzyskania informacji od ministrów przez posłów. Ministrowie muszą udzielić ich w czasie 21 dni.  Zasadniczą różnicą między nimi jest jednak fakt, iż w interpelacji przewidziana jest debata, a zapytaniu poselskim- nie.  To świadczy o tym, że rząd ponosi odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Ponadto parlament może także debatować nad polityką rządu i powoływać komisje poselskie (stałe i nadzwyczajne) do zbadania budzących wątpliwości działań Rady Ministrów. Między parlamentem a rządem istnieje  system powiązań organizacyjnych, funkcjonalnych i personalnych (ministrowie mogą być i często są deputowanymi), co oznacza brak separacji władzy ustawodawczej i wykonawczej.

            Inaczej jest w systemie prezydenckim, w którym legislatywa ma całkowitą autonomię w zakresie stanowienia prawa (pozbawiona jest uprawnień wykonawczych, oprócz uchwalania budżetu). Natomiast prezydent, będący jednocześnie szefem rządu, posiada całkowitą władzę wykonawczą, ale nie posiada narzędzi ustawodawczych. Może jedynie realizować to prawo w Kongresie, wygłaszając orędzie (zawarte są w nim propozycje zmian). Podobnie jak w systemie parlamentarnym, nie jest możliwe łączenie miejsc w Kongresie i parlamencie (w Polsce stanowisk w Sejmie i Senacie). Prezydent nie może rozwiązać parlamentu, a jednocześnie parlament nie może obalić rządu. Ponadto szef rządu nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, tylko odpowiedzialność konstytucyjną (rodzaj odpowiedzialności prawnej dotyczący osób, które są najwyższymi urzędnikami państwowymi, ponoszonej za łamanie obowiązującego prawa). Niemniej jednak prezydent posiada kontrolę nad ministrami-  może podjąć decyzję o ich odwołaniu, co świadczy o jego całkowitej kontroli nad rządem. Prezydent ma także prawo weta wobec ustaw Kongresu, ale legislatywa może odrzucić go większością kwalifikowaną 2/3. Ważnymi cechami systemu prezydenckiego jest funkcjonowanie rządu niezależnie od większości parlamentarnej oraz zasada wzajemnej niezależności w działaniu organów: ani prezydent ani rząd nie mogą skrócić kadencji parlamentu, ani go rozwiązać.

Do kompetencji parlamentu USA względem władzy wykonawczej należy ratyfikacja zawartych przez prezydenta umów międzynarodowych, zatwierdzanie wyznaczonych przez szefa rządu wyższych urzędników państwowych, orzekanie o zasadności impeachmentu (sądzenie wysokich urzędników za naruszanie ustaw lub konstytucji) oraz wybieranie wiceprezydenta, gdy kandydaci nie zdobyli większości głosów elektorskich.

            Jak widać, przedstawione powyżej systemy rządów różnią się od siebie pod wieloma względami m.in. w kwestii rozdziału bądź łączenia funkcji głowy państwa i szefa rządu czy oddziaływania legislatywy na egzekutywę. Moim zdaniem, system parlamentarny (w Polsce jego odmiana- parlamentarno-  gabinetowy) daje większe możliwości współpracy między poszczególnymi organami władzy. Zarówno prezydent, Rada Ministrów, jak i Sejm oraz Senat mają decydujący wpływ na losy państwa, przez co możliwa jest wzajemna kontrola i wspólne wprowadzanie ewentualnych zmian. Oczywiście, każdy system ma swoje wady i zalety, ale według mnie, system parlamentarny jest lepszym rozwiązaniem.